Τα τελευταία 20 χρόνια, η ελληνική αγορά έχει δει σημαντική αύξηση στις μονάδες βιοαερίου και κομποστοποίησης, οι οποίες αναπτύσσονται στο πλαίσιο της βιώσιμης διαχείρισης αποβλήτων και της κυκλικής οικονομίας. Και οι δύο τύποι μονάδων παράγουν προϊόντα που προκύπτουν από την επεξεργασία οργανικών αποβλήτων, είτε μέσω αερόβιας (όπως το κομπόστ) είτε αναερόβιας (όπως το διγαίσθημα) διαδικασίας. Τόσο οι παραγωγοί κομπόστ όσο και διγαίσθηματος (digestate) ισχυρίζονται ότι τα προϊόντα τους προσφέρουν σημαντικά οφέλη στη γεωργία, βελτιώνοντας την ποιότητα του εδάφους και υποστηρίζοντας τις καλλιέργειες. Ας γνωρίσουμε καλύτερα αυτά τα προϊόντα και τα χαρακτηριστικά τους.
Το διγαίσθημα (digestate) είναι ένα υποπροϊόν της διαδικασίας παραγωγής βιοαερίου, η οποία πραγματοποιείται στις εγκαταστάσεις αναερόβιας χώνευσης. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, οργανικές ύλες, όπως τα γεωργικά απόβλητα, τα υπολείμματα τροφίμων ή η κοπριά, διασπώνται από μικροοργανισμούς σε αναερόβιες συνθήκες, παράγοντας βιοαέριο (κυρίως μεθάνιο και διοξείδιο του άνθρακα) και το υγρό ή στερεό υπόλειμμα, που ονομάζεται διγαίσθημα.
Το διγαίσθημα αποτελείται κυρίως από αδιάλυτα υλικά και ανόργανα στοιχεία που δεν έχουν διασπαστεί στη διαδικασία της χώνευσης, όπως θρεπτικά στοιχεία (άζωτο, φώσφορο και κάλιο). Αυτό το υλικό έχει σημαντική αξία, καθώς είναι πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και μπορεί να βελτιώσει την υγεία και τη γονιμότητα του εδάφους, μειώνοντας την ανάγκη για χημικά λιπάσματα αν και εφόσον γίνει περαιτέρω επεξεργασία.
Το κόμποστ είναι ένα οργανικό υλικό που παράγεται από τη διαδικασία της κομποστοποίησης, κατά την οποία οργανικά απόβλητα, όπως τα υπολείμματα τροφίμων, τα φυτικά απορρίμματα και τα φύλλα, διασπώνται φυσικά από μικροοργανισμούς. Η κομποστοποίηση είναι μια αερόβια διαδικασία, η οποία απαιτεί οξυγόνο, υγρασία και κατάλληλη θερμοκρασία για να επιταχυνθεί η αποσύνθεση. Το τελικό προϊόν είναι το κομπόστ, ένα σκούρο, πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά υλικό, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως οργανικό λίπασμα στη θρέψη των καλλιεργειών ή/και ως εδαφοβελτιωτικό.
Το κομπόστ είναι σημαντικό για τη βελτίωση της ποιότητας του εδάφους, καθώς ενισχύει την οργανική ουσία, προάγει την υγρασία του εδάφους και βελτιώνει τη δομή του, αυξάνοντας την ικανότητά του να συγκρατεί νερό. Επιπλέον, η χρήση του κομποστ βοηθά στη μείωση της ανάγκης για χημικά λιπάσματα, καθώς παρέχει θρεπτικά στοιχεία που βοηθούν την ανάπτυξη των φυτών. Παράλληλα, μειώνει την απορροή νερού και τον κίνδυνο διάβρωσης του εδάφους.
Η κομποστοποίηση έχει επίσης περιβαλλοντικά οφέλη, καθώς συμβάλλει στη μείωση του όγκου των απορριμμάτων που καταλήγουν στους χώρους υγειονομικής ταφής. Όταν τα οργανικά απόβλητα αποσυντίθενται σε συνθήκες χωρίς οξυγόνο σε χωματερές, παράγουν μεθάνιο, ένα ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου. Με την κομποστοποίηση, αυτά τα απόβλητα μετατρέπονται σε χρήσιμο προϊόν, ενώ μειώνεται η εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου. Είναι μια πρακτική που συνδυάζει τη βιώσιμη διαχείριση αποβλήτων με την αειφόρο γεωργία.
Το κομπόστ και το διγαίσθημα (digestate) είναι και τα δύο προϊόντα οργανικής αποσύνθεσης, ωστόσο διαφέρουν στη διαδικασία παραγωγής τους και στις ιδιότητες τους. Όπως προαναφέρθηκε, το κομπόστ παράγεται μέσω της αερόβιας αποσύνθεσης οργανικών αποβλήτων, ενώ το διγαίσθημα προκύπτει από την αναερόβια χώνευση, κυρίως σε εγκαταστάσεις βιοαερίου. Αυτές οι διαφορές στη μέθοδο παραγωγής επηρεάζουν σημαντικά τη σύνθεση και τις εφαρμογές τους.
Το κομπόστ, λόγω της αερόβιας διαδικασίας παραγωγής του, είναι πλούσιο σε σταθερά οργανικά υλικά και ενισχύει μακροπρόθεσμα τη δομή του εδάφους. Η περιεκτικότητά του σε οργανική ούσία βελτιώνει την αποστράγγιση και τη συγκράτηση νερού, προάγοντας τη βιολογική δραστηριότητα του εδάφους. Σε σύγκριση, το διγαίσθημα περιέχει λιγότερη οργανική ουσία και είναι κυρίως πλούσιο σε θρεπτικά στοιχεία όπως άζωτο, φώσφορο και κάλιο, τα οποία όμως χρειάζεται περεταίρω επεξεργασία για να χρησιμοποιηθούν ως λίπασμα και δεν προσφέρουν τη μακροπρόθεσμη βελτίωση της δομής του εδάφους που προσφέρει το κομπόστ.
Επιπλέον, το κομπόστ είναι ασφαλέστερο για εφαρμογές σε γεωργικά εδάφη, καθώς έχει περάσει από μια σταθερή διαδικασία που μειώνει τους παθογόνους μικροοργανισμούς και τα επιβλαβή υλικά. Αντιθέτως, το διγαίσθημα συχνά χρειάζεται περαιτέρω επεξεργασία για να μειωθούν τυχόν παθογόνα ή τοξικά υπολείμματα.
Επομένως, το κομπόστ είναι γενικά πιο αποτελεσματικό ως μακροπρόθεσμο εδαφοβελτιωτικό και πιο ασφαλές για βιώσιμες καλλιέργειες, καθιστώντας το μια καλύτερη επιλογή για τη γεωργία και την αειφορίκή διαχείριση του εδάφους.
Η επιχείρηση Biosolids AE, που εδρεύει στη Βόρεια Ελλάδα, παράγει κομπόστ υψηλής αξίας μέσω της κυκλικής οικονομίας στις εγκαταστάσεις του εργοστασίου της στο Μαυροβούνι Πέλλας. Χρησιμοποιώντας οργανικά απόβλητα από πόλεις και δραστηριότητες της βιομηχανίας, το τμήμα Urban της Biosolids μετατρέπει αυτά τα απόβλητα σε κομπόστ, το οποίο στη συνέχεια διοχετεύεται στους παραγωγούς μέσω του τμήματος AGRO.
Συμπερασματικά, το compost προσφέρει μακροπρόθεσμες βελτιώσεις στην υγεία του εδάφους και είναι πιο ασφαλές για τη γεωργία, ενώ το digestate χρειάζεται προσεκτική διαχείριση ή επεξεργασία για αποφυγή περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
